Tradition and Commandment

15 (A)Then some Pharisees and scribes *came to Jesus (B)from Jerusalem and said, “Why do Your disciples break the tradition of the elders? For they (C)do not wash their hands when they eat bread.” And He answered and said to them, “Why do you yourselves also break the commandment of God for the sake of your tradition? For God said, ‘(D)Honor your father and mother,’ and, ‘(E)The one who speaks evil of father or mother is to [a]be put to death.’ But you say, ‘Whoever says to his father or mother, “Whatever I have that would help you has been [b]given to God,” he is not to [c]honor his father or mother.’ And by this you have invalidated the word of God for the sake of your tradition. You hypocrites, rightly did Isaiah prophesy about you, by saying:

(F)This people honors Me with their lips,
But their heart is far away from Me.
And in vain do they worship Me,
Teaching as (G)doctrines the commandments of men.’”

10 After Jesus called the crowd to Him, He said to them, “Hear and understand! 11 (H)It is not what enters the mouth that defiles the person, but what comes out of the mouth, this defiles the person.”

12 Then the disciples came and *said to Him, “Do You know that the Pharisees were [d]offended when they heard this statement?” 13 But He answered and said, (I)Every plant which My heavenly Father did not plant will be uprooted. 14 Leave them alone; (J)they are blind guides [e]of blind people. And (K)if a person who is blind guides another who is blind, both will fall into a pit.”

The Heart of Man

15 Peter [f]said to Him, “(L)Explain the parable to us.” 16 [g]Jesus said, “Are you also still lacking in understanding? 17 Do you not understand that everything that goes into the mouth passes into the stomach, and is [h]eliminated? 18 But (M)the things that come out of the mouth come from the heart, and those things defile the person. 19 (N)For out of the heart come evil thoughts, murders, acts of adultery, other immoral sexual acts, thefts, false testimonies, and [i]slanderous statements. 20 These are the things that defile the person; but to eat with unwashed hands does not defile the person.”

The Faith of a Canaanite Woman

21 (O)Jesus went away from there, and withdrew into the region of (P)Tyre and (Q)Sidon. 22 And a Canaanite woman from that region came out and began to cry out, saying, “Have mercy on me, Lord, (R)Son of David; my daughter is severely (S)demon-possessed.” 23 But He did not answer her with even a word. And His disciples came up and urged Him, saying, “Send her away, because she keeps shouting [j]at us!” 24 But He answered and said, “I was sent only to (T)the lost sheep of the house of Israel.” 25 But she came and (U)began [k]to bow down before Him, saying, “Lord, help me!” 26 Yet He answered and said, “It is not [l]good to take the children’s bread and throw it to the dogs.” 27 And she said, “Yes, Lord; but please help, for even the dogs feed on the crumbs that fall from their masters’ table.” 28 Then Jesus said to her, “O woman, (V)your faith is great; it shall be done for you as you desire.” And her daughter was healed [m]at once.

Healing Crowds

29 (W)Departing from there, Jesus went along (X)the Sea of Galilee, and after going up on the mountain, He was sitting there. 30 And [n]large crowds came to Him bringing with them those who were limping, had impaired limbs, were blind, or were unable to speak, and many others, and they laid them down at His feet; and (Y)He healed them. 31 So the crowd was astonished as they saw those who were unable to speak talking, those with impaired limbs [o]restored, those who were limping walking around, and those who were blind seeing; and they (Z)glorified the God of Israel.

Four Thousand Men Fed

32 (AA)Now Jesus called His disciples to Him and said, (AB)I feel compassion for the [p]people, because they [q]have remained with Me now for three days and have nothing to eat; and I do not want to send them away hungry, for they might faint on the way.” 33 The disciples *said to Him, “Where would we get so many loaves in this desolate place to satisfy such a large crowd?” 34 And Jesus *said to them, “How many loaves do you have?” And they said, “Seven, and a few small fish.” 35 And He directed the [r]people to [s]sit down on the ground; 36 and He took the seven loaves and the fish; and after (AC)giving thanks, He broke them and started giving them to the disciples, and the disciples gave them to the crowds. 37 And they all ate and were satisfied, and they picked up what was left over of the broken pieces, seven large (AD)baskets full. 38 And those who ate were four thousand men, besides women and children.

39 And sending away the crowds, Jesus got into (AE)the boat and came to the region of (AF)Magadan.

Footnotes

  1. Matthew 15:4 Lit die the death
  2. Matthew 15:5 Lit a gift; i.e., an offering
  3. Matthew 15:6 I.e., by supporting them with it
  4. Matthew 15:12 Lit caused to stumble
  5. Matthew 15:14 Later mss add of blind people
  6. Matthew 15:15 Lit answering, said
  7. Matthew 15:16 Lit and He
  8. Matthew 15:17 Lit thrown out into the latrine
  9. Matthew 15:19 Or abusive speech
  10. Matthew 15:23 Lit behind us
  11. Matthew 15:25 Or worshiped
  12. Matthew 15:26 Or proper
  13. Matthew 15:28 Lit from that hour
  14. Matthew 15:30 Lit many
  15. Matthew 15:31 Or healthy
  16. Matthew 15:32 Lit crowd
  17. Matthew 15:32 Lit are remaining
  18. Matthew 15:35 Lit crowd
  19. Matthew 15:35 Lit recline

Mga Minanang Turo(A)

15 Pagkatapos ay lumapit kay Jesus ang mga Fariseo at ang mga eskriba na nanggaling sa Jerusalem, at sinabi nila,

“Bakit lumalabag ang iyong mga alagad sa tradisyon ng matatanda? Hindi sila naghuhugas ng kanilang mga kamay bago sila kumain ng tinapay.”

Sumagot siya sa kanila at sinabi, “Bakit lumalabag naman kayo sa utos ng Diyos dahil sa inyong tradisyon?

Sapagkat(B) sinabi ng Diyos, ‘Igalang mo ang iyong ama at ang iyong ina;’ at ‘Ang magsalita ng masama sa ama o sa ina, ay dapat mamatay.’

Ngunit sinasabi ninyo na sinumang magsabi sa kanyang ama o sa kanyang ina, ‘Anumang pakikinabangin mo mula sa akin ay ipinagkaloob ko na sa Diyos.’ Ang taong iyon ay hindi na kailangang gumalang pa sa kanyang ama.

Kaya, pinawalang-saysay ninyo ang salita[a] ng Diyos dahil sa inyong tradisyon.

Kayong mga mapagkunwari, tama ang ipinahayag ni Isaias tungkol sa inyo nang sabihin niya,

‘Iginagalang(C) ako ng bayang ito sa kanilang mga labi,
    ngunit ang kanilang puso ay malayo sa akin.
At walang kabuluhan ang pagsamba nila sa akin,
    na itinuturo nila bilang mga aral ang mga alituntunin ng mga tao.’”

Ang Nagpaparumi sa Tao(D)

10 Pinalapit ni Jesus[b] sa kanya ang mga tao at sinabi sa kanila, “Pakinggan ninyo ito at unawain.

11 Hindi ang pumapasok sa bibig ang nagpaparumi sa tao, kundi ang lumalabas sa bibig ang nagpaparumi.”

12 Pagkatapos ay dumating ang mga alagad at sinabi sa kanya, “Alam mo bang nasaktan ang mga Fariseo nang marinig nila ang pananalitang ito?”

13 Ngunit sumagot siya at sinabi, “Ang bawat halamang hindi itinanim ng aking Ama na nasa langit ay bubunutin.

14 Hayaan(E) ninyo sila; sila'y mga bulag na taga-akay.[c] At kung ang bulag ay umakay sa bulag, kapwa sila mahuhulog sa hukay.”

15 Sumagot naman si Pedro at sinabi sa kanya, “Ipaliwanag mo sa amin ang talinghaga.”

16 At sinabi niya, “Pati ba naman kayo'y wala pa ring pang-unawa?

17 Hindi pa ba ninyo nalalaman na ang anumang pumapasok sa bibig ay tumutuloy sa tiyan, at inilalabas sa daanan ng dumi?

18 Ngunit(F) ang mga bagay na lumalabas sa bibig ay nagmumula sa puso at siyang nagpaparumi sa tao.

19 Sapagkat nagmumula sa puso ang masasamang pag-iisip, pagpatay, pangangalunya, pakikiapid, pagnanakaw, pagsaksi sa kasinungalingan, at paglapastangan.

20 Ito ang mga bagay na nagpaparumi sa tao; ngunit ang kumain nang hindi naghuhugas ng mga kamay ay hindi nagpaparumi sa tao.”

Ang Pananalig ng Babaing Cananea(G)

21 Umalis doon si Jesus at pumunta sa nasasakupan ng Tiro at Sidon.

22 May isang babaing Cananea na mula sa lupaing iyon ang lumabas at nagsimulang sumigaw, “Mahabag ka sa akin, O Panginoon, Anak ni David; ang anak kong babae ay pinahihirapan ng isang demonyo.”

23 Ngunit hindi siya sumagot sa kanya kahit isang salita. Lumapit ang kanyang mga alagad at nakiusap sa kanya, na nagsasabi, “Paalisin mo siya, sapagkat nagsisisigaw siya at sumusunod sa hulihan natin.”

24 Ngunit sumagot siya at sinabi, “Ako'y hindi sinugo maliban sa mga nawawalang tupa ng sambahayan ni Israel.”

25 Ngunit lumapit siya at lumuhod sa kanya, na nagsasabi, “Panginoon, tulungan mo ako.”

26 Siya'y sumagot at sinabi, “Hindi mabuti na kunin ang tinapay ng mga anak at itapon ito sa mga aso.”

27 Ngunit sinabi niya, “Oo, Panginoon. Subalit maging ang mga aso ay kumakain ng mga mumo na nalalaglag mula sa hapag ng kanilang mga panginoon.”

28 Nang magkagayo'y sumagot si Jesus at sinabi sa kanya, “O babae, napakalaki ng iyong pananampalataya! Mangyayari sa iyo ang sinasabi mo.” At gumaling ang kanyang anak sa oras ding iyon.

Maraming Pinagaling si Jesus

29 Umalis si Jesus doon at dumaan sa baybayin ng Dagat ng Galilea. Umakyat siya sa bundok at naupo roon.

30 Lumapit sa kanya ang napakaraming tao na dala ang mga pilay, mga lumpo, mga bulag, mga pipi, at marami pang iba. Inilagay nila ang mga ito sa kanyang paanan at sila'y pinagaling niya.

31 Kaya't namangha ang maraming tao nang makita nilang nagsasalita ang mga pipi, gumaling ang mga lumpo, lumalakad ang mga pilay, at nakakita ang mga bulag, at niluwalhati nila ang Diyos ng Israel.

Ang Pagpapakain sa Apat na Libo(H)

32 Pagkatapos ay tinawag ni Jesus ang kanyang mga alagad, at sinabi, “Nahahabag ako sa napakaraming taong ito, sapagkat tatlong araw na silang sumasama sa akin at wala silang makain; at hindi ko nais na paalisin silang gutom, baka himatayin sila sa daan.”

33 At sinabi sa kanya ng mga alagad, “Saan tayo kukuha sa ilang na lugar ng sapat na tinapay upang mapakain ang ganito karaming tao?”

34 Sinabi ni Jesus sa kanila, “Ilang tinapay mayroon kayo?” Sinabi nila, “Pito, at ilang maliliit na isda.”

35 Iniutos niya sa mga tao na umupo sa lupa.

36 Kinuha niya ang pitong tinapay at ang mga isda; nang siya'y makapagpasalamat, pinagputul-putol niya ito at ibinigay sa mga alagad, at ibinigay naman ng mga alagad sa mga tao.

37 Kumain silang lahat at nabusog. Kinuha nila ang natira sa mga pinagputul-putol at napuno pa ang pitong kaing.

38 Ang mga kumain ay apat na libong lalaki, bukod pa sa mga babae at sa mga bata.

39 Pinaalis na niya ang maraming mga tao. Sumakay siya sa isang bangka at nagtungo sa nasasakupan ng Magdala.[d]

Footnotes

  1. Mateo 15:6 Sa ibang matatandang kasulatan ay kautusan .
  2. Mateo 15:10 Sa Griyego ay niya .
  3. Mateo 15:14 Sa ibang mga kasulatan ay may dagdag na ng bulag .
  4. Mateo 15:39 Sa ibang mga kasulatan ay Magadan .

Mga Minanang Katuruan(A)

15 Pagkatapos, lumapit kay Jesus ang ilang Pariseo at mga tagapagturo ng Kautusan na galing sa Jerusalem, at siya'y tinanong nila, “Bakit nilalabag ng mga alagad mo ang mga katuruang minana natin sa ating mga ninuno? Kumakain sila nang hindi muna naghuhugas ng kamay ayon sa tamang paraan!”

Sinagot sila ni Jesus, “Bakit naman ninyo nilalabag ang utos ng Diyos dahil sa inyong mga tradisyon? Sinabi(B) ng Diyos, ‘Igalang mo ang iyong ama at ina’ at, ‘Ang sinumang lumait sa kanyang ama o ina ay dapat patayin.’ Ngunit itinuturo ninyo na kapag sinabi ng isang tao sa kanyang ama o ina, ‘Ang anumang maitutulong ko sa inyo ay naihandog ko na sa Diyos,’ hindi na niya kailangang tulungan ang kanyang ama [at ang kanyang ina].[a] Pinawawalang-kabuluhan ninyo ang salita ng Diyos masunod lamang ninyo ang inyong minanang mga katuruan. Mga mapagkunwari! Tama nga ang sinabi ni propeta Isaias tungkol sa inyo,

‘Ang(C) paggalang sa akin ng bayang ito ay pakunwari lamang,
    sapagkat sa bibig at hindi sa puso ito bumubukal.
Walang kabuluhan ang kanilang pagsamba,
    sapagkat itinuturo nilang galing sa Diyos ang kanilang mga utos.’”

Ang Nagpaparumi sa Tao(D)

10 Pinalapit ni Jesus ang mga tao at sinabi sa kanila, “Pakinggan ninyo at unawain ang aking sasabihin. 11 Ang lumalabas sa bibig ng tao, hindi ang pumapasok, ang siyang nagpaparumi sa kanya sa paningin ng Diyos.”

12 Pagkatapos, lumapit naman ang mga alagad at sinabi sa kanya, “Hindi po ba ninyo alam na nasaktan ang mga Pariseo sa sinabi ninyo?”

13 Sumagot siya, “Ang bawat halamang hindi itinanim ng aking Ama na nasa langit ay bubunutin. 14 Hayaan(E) ninyo sila. Sila'y mga bulag na taga-akay [ng mga bulag;][b] at kapag bulag ang umakay sa kapwa bulag, pareho silang mahuhulog sa hukay.”

15 Sinabi sa kanya ni Pedro, “Ipaliwanag nga po ninyo sa amin ang talinghagang [ito.]”[c]

16 At sinabi ni Jesus, “Pati ba kayo'y wala ring pang-unawa? 17 Hindi ba ninyo nalalaman na anumang pumapasok sa bibig ay tumutuloy sa tiyan at pagkatapos ay idinudumi? 18 Ngunit(F) ang lumalabas sa bibig ay nanggagaling sa puso. Iyan ang nagpaparumi sa tao. 19 Sapagkat sa puso nanggagaling ang masasamang kaisipan, pagpatay, pangangalunya, pakikiapid, pagnanakaw, pagiging saksi para sa kasinungalingan, at paninirang-puri. 20 Iyan ang nagpaparumi sa tao sa paningin ng Diyos. Hindi nagiging marumi ang isang tao kung siya man ay kumain nang hindi muna naghuhugas ng kamay.”

Ang Pananalig ng Isang Cananea(G)

21 Umalis doon si Jesus at nagpunta sa lupaing malapit sa Tiro at Sidon. 22 Isang Cananea na nakatira doon ang lumapit sa kanya na sumisigaw, “Panginoon, Anak ni David, maawa po kayo sa akin! Ang anak kong babae ay sinasapian ng demonyo at labis na pinapahirapan nito.”

23 Ngunit hindi sumagot si Jesus. Lumapit ang kanyang mga alagad at sinabi kay Jesus, “Paalisin na nga po ninyo siya. Napakaingay niya at sunod nang sunod sa atin.” 24 Sumagot si Jesus, “Sa mga naliligaw na tupa ng sambahayan ng Israel lamang ako isinugo.” 25 Ngunit lumapit sa kanya ang babae, lumuhod ito at nagmakaawa, “Tulungan po ninyo ako, Panginoon.”

26 Sumagot si Jesus, “Hindi dapat kunin ang pagkain ng mga bata at ibigay sa mga aso.”

27 “Totoo nga, Panginoon. Ngunit ang mga aso man po ay kumakain ng mumong nalalaglag sa hapag ng kanilang panginoon,” tugon ng babae. 28 At sinabi sa kanya ni Jesus, “Ginang, napakalaki ng iyong pananampalataya! Mangyayari ang hinihiling mo.” At noon di'y gumaling ang kanyang anak.

Maraming Pinagaling si Jesus

29 Pag-alis doon, naglakad si Jesus sa tabi ng Lawa ng Galilea. Umakyat siya sa bundok at naupo roon. 30 Nagdatingan naman ang napakaraming taong may dalang mga pilay, bulag, lumpo, pipi, at marami pang ibang maysakit. Dinala nila ang mga ito sa paanan ni Jesus at sila'y pinagaling niya. 31 Kaya't namangha ang mga tao nang makita nilang nakapagsasalita na ang mga pipi, gumaling ang mga lumpo, nakakalakad na ang mga pilay, at nakakakita na ang mga bulag. Kaya't pinuri nila ang Diyos ng Israel.

Ang Pagpapakain sa Apat na Libo(H)

32 Tinawag ni Jesus ang kanyang mga alagad at sinabi sa kanila, “Nahahabag ako sa mga taong ito. Tatlong araw na ngayong kasama natin sila at wala na silang pagkain. Ayokong paalisin sila nang gutom, baka sila mahilo sa daan.”

33 Sinabi naman ng mga alagad, “Saan po tayo kukuha ng sapat na pagkain para sa ganito karaming tao sa ilang na ito?”

34 “Ilan ang tinapay ninyo riyan?” tanong ni Jesus sa kanila.

“Pito po, at mayroon pang ilang maliliit na isda,” sagot nila.

35 Pinaupo ni Jesus sa lupa ang mga tao. 36 Kinuha niya ang pitong tinapay at ang mga isda at nagpasalamat siya sa Diyos. Pagkatapos, pinaghati-hati niya ang mga iyon at ibinigay sa mga alagad upang ipamahagi sa mga tao. 37 Nakakain at nabusog ang lahat, at nang ipunin ng mga alagad ang tinapay na lumabis, nakapuno pa sila ng pitong kaing. 38 May apat na libong lalaki ang nakakain, bukod pa sa mga babae at mga bata.

39 Nang napauwi na ni Jesus ang mga tao, sumakay siya sa bangka at nagtungo sa lupain ng Magadan.[d]

Footnotes

  1. Mateo 15:6 at ang kanyang ina: Sa ibang manuskrito'y hindi nakasulat ang mga salitang ito.
  2. Mateo 15:14 ng mga bulag: Sa ibang manuskrito'y hindi nakasulat ang mga salitang ito.
  3. Mateo 15:15 ito: Sa ibang manuskrito'y hindi nakasulat ang salitang “ito”.
  4. Mateo 15:39 Magadan: Sa ibang manuskrito'y Magdala .

That Which Defiles(A)

15 Then some Pharisees and teachers of the law came to Jesus from Jerusalem and asked, “Why do your disciples break the tradition of the elders? They don’t wash their hands before they eat!”(B)

Jesus replied, “And why do you break the command of God for the sake of your tradition? For God said, ‘Honor your father and mother’[a](C) and ‘Anyone who curses their father or mother is to be put to death.’[b](D) But you say that if anyone declares that what might have been used to help their father or mother is ‘devoted to God,’ they are not to ‘honor their father or mother’ with it. Thus you nullify the word of God for the sake of your tradition. You hypocrites! Isaiah was right when he prophesied about you:

“‘These people honor me with their lips,
    but their hearts are far from me.
They worship me in vain;
    their teachings are merely human rules.(E)[c](F)

10 Jesus called the crowd to him and said, “Listen and understand. 11 What goes into someone’s mouth does not defile them,(G) but what comes out of their mouth, that is what defiles them.”(H)

12 Then the disciples came to him and asked, “Do you know that the Pharisees were offended when they heard this?”

13 He replied, “Every plant that my heavenly Father has not planted(I) will be pulled up by the roots. 14 Leave them; they are blind guides.[d](J) If the blind lead the blind, both will fall into a pit.”(K)

15 Peter said, “Explain the parable to us.”(L)

16 “Are you still so dull?”(M) Jesus asked them. 17 “Don’t you see that whatever enters the mouth goes into the stomach and then out of the body? 18 But the things that come out of a person’s mouth come from the heart,(N) and these defile them. 19 For out of the heart come evil thoughts—murder, adultery, sexual immorality, theft, false testimony, slander.(O) 20 These are what defile a person;(P) but eating with unwashed hands does not defile them.”

The Faith of a Canaanite Woman(Q)

21 Leaving that place, Jesus withdrew to the region of Tyre and Sidon.(R) 22 A Canaanite woman from that vicinity came to him, crying out, “Lord, Son of David,(S) have mercy on me! My daughter is demon-possessed and suffering terribly.”(T)

23 Jesus did not answer a word. So his disciples came to him and urged him, “Send her away, for she keeps crying out after us.”

24 He answered, “I was sent only to the lost sheep of Israel.”(U)

25 The woman came and knelt before him.(V) “Lord, help me!” she said.

26 He replied, “It is not right to take the children’s bread and toss it to the dogs.”

27 “Yes it is, Lord,” she said. “Even the dogs eat the crumbs that fall from their master’s table.”

28 Then Jesus said to her, “Woman, you have great faith!(W) Your request is granted.” And her daughter was healed at that moment.

Jesus Feeds the Four Thousand(X)(Y)(Z)

29 Jesus left there and went along the Sea of Galilee. Then he went up on a mountainside and sat down. 30 Great crowds came to him, bringing the lame, the blind, the crippled, the mute and many others, and laid them at his feet; and he healed them.(AA) 31 The people were amazed when they saw the mute speaking, the crippled made well, the lame walking and the blind seeing. And they praised the God of Israel.(AB)

32 Jesus called his disciples to him and said, “I have compassion for these people;(AC) they have already been with me three days and have nothing to eat. I do not want to send them away hungry, or they may collapse on the way.”

33 His disciples answered, “Where could we get enough bread in this remote place to feed such a crowd?”

34 “How many loaves do you have?” Jesus asked.

“Seven,” they replied, “and a few small fish.”

35 He told the crowd to sit down on the ground. 36 Then he took the seven loaves and the fish, and when he had given thanks, he broke them(AD) and gave them to the disciples, and they in turn to the people. 37 They all ate and were satisfied. Afterward the disciples picked up seven basketfuls of broken pieces that were left over.(AE) 38 The number of those who ate was four thousand men, besides women and children. 39 After Jesus had sent the crowd away, he got into the boat and went to the vicinity of Magadan.

Footnotes

  1. Matthew 15:4 Exodus 20:12; Deut. 5:16
  2. Matthew 15:4 Exodus 21:17; Lev. 20:9
  3. Matthew 15:9 Isaiah 29:13
  4. Matthew 15:14 Some manuscripts blind guides of the blind